Sistemska porodična terapija je oblik psihoterapije koji pomaže pojedincima da riješe svoje probleme u kontekstu njihovih porodičnih jedinica, gdje mnogi problemi mogu početi. Svaki član porodice radi zajedno sa ostalima kako bi bolje razumio dinamiku grupe i kako njihove individualne akcije utiču jedni na druge i na porodičnu jedinicu u cjelini. Jedna od najvažnijih premisa porodične sistemske terapije jeste da se ono što se desi jednom članu porodice dešava svima u porodici.
Porodičnu sistemsku terapiju razvio je psihijatar Murray Bowen 1950-ih. Bowen je radio kao ljekar opšte prakse u vojsci, a zatim prešao na kliničku psihijatriju i Nacionalni institut za mentalno zdravlje, gdje je sprovodio istraživanja o porodicama. Dok su se ranije psihološke teorije, poput frojdovske, fokusirale na pojedinca, Bowenova ideja fokusirala se na porodicu. Vjerovao je da je porodica emocionalna jedinica i da će promjena kod jedne osobe dovesti do promjena u cijeloj grupi.
Kada se koristi
Mnogi psihološki problemi počinju rano u životu i proističu iz odnosa unutar primarne porodice ili porodice u kojoj osoba odrasta, iako se ovi problemi često ispoljavaju kasnije u životu. Porodice u sukobu, kao i parovi i pojedinci koji brinu o svojim porodičnim odnosima, mogu imati koristi od sistemske porodične terapije.
Pored porodičnih sukoba, ovaj pristup tretmanu može biti koristan kod:
- zloupotrebe droge;
- zloupotrebe alkohola;
- depresije;
- anksioznosti;
- bipolarnog poremećaja;
- poremećaja ličnosti;
- poremećaja u ishrani;
- suočavanja s fizičkim nedostacima i poremećajima.
Kako funkcioniše
Bowen je izgradio sistemsku porodičnu terapiju na osam ključnih principa:
- Diferencijacija sebe: osjećaj individualnosti koji osoba razvija, umjesto da se oslanja na druge u svojoj porodici ili društvenim grupama.
- Trougao: dinamika odnosa između troje ljudi koja može uticati na odnose s drugim članovima porodice.
- Nuklearni porodični emocionalni procesi: obrasci odnosa koji se javljaju u porodici, uključujući bračni sukob, disfunkciju supružnika, prenošenje problema na jedno ili više djece te emocionalnu distancu.
- Proces porodične projekcije: Roditelji mogu projicirati svoja osjećanja ili anksioznost na svoju djecu, koja zatim mogu projicirati svoja osjećanja ili anksioznost na druge.
- Višegeneracijski proces prijenosa: Male razlike u diferencijaciji između djece i roditelja mogu tokom vremena dovesti do velikih razlika među članovima šire porodice.
- Položaj brata i sestre: Redoslijed rođenja može uticati na dinamiku između djece, braće i sestara te roditelja.
- Emocionalna nepovezanost: Neriješeni porodični sukobi mogu dovesti do toga da se neki članovi porodice potpuno distanciraju.
- Emocionalni procesi u društvu: Šire društvene i kulturne sile mogu imati uticaja na porodične odnose.
Ovaj pristup ima za cilj da pomogne porodicama da prepoznaju ove principe u svojim odnosima, a zatim rade na razvoju zdravijih porodičnih odnosa.
Šta možete očekivati od terapije?
Na osnovu svog znanja o porodičnim obrascima i teorije sistema, koja posmatra dijelove sistema (kao što su pojedinačni članovi porodice) u odnosu na cjelinu (porodicu), Bowen je vjerovao da su ličnosti, emocije i ponašanja odraslih rezultat njihovog redoslijeda rođenja, njihove uloge u porodici porijekla i mehanizama suočavanja koje su razvili da bi izašli na kraj s emocionalnim izazovima u porodici. Da bi se razumio porodični sistem, porodicu treba posmatrati kao cjelinu i prepoznati da ono što definiše porodicu nije samo broj ljudi koji je čine, već način na koji oni međusobno komuniciraju, stvarajući jedinstvenu porodičnu dinamiku.
Tokom procesa sistemske porodične terapije, porodica radi pojedinačno i zajedno kako bi riješila problem koji direktno pogađa jednog ili više njenih članova. Svaki član porodice ima priliku izraziti svoje misli i osjećaje o tome kako je pogođen. Porodica radi zajedno kako bi pomogla članu ili članovima koji su u nevolji i umanjila pritisak na cijelu porodicu. Članovi porodice preispituju svoje individualne uloge u porodici, uče kako da zamijene uloge ako je potrebno i uče načine na koje mogu pružati podršku jedni drugima kako bi obnovili porodične odnose i ponovo izgradili zdrav porodični sistem.